Nói đến các loại dung môi công nghiệp người ta thường nghĩ ngay đến dung môi công nghiệp sử dụng trong lĩnh vực khai khoáng hoặc các loại dung môi ngành sơn. Trong đó, từng loại dung môi khác nhau lại có những tính chất, ưu điểm và hạn chế khác nhau.
Đối với Dung môi ngành sơn là những loại hóa chất thường được sử dụng trong tất cả các loại sơn. Từ các loại sơn thông thường đến các loại sơn đặc biệt như sơn tan trong nước, mực in, thuốc nhuộm, vẹcni… Việc sử dụng các loại dung môi này nhằm pha loãng hoặc bổ sung thêm những đặc tính khác cho loại sơn như chống rêu, chống bám, chống thấm, hay muốn kiểm soát tốc độ khô của sơn…
1.Toluen
- Toluen là một loại dung môi ngành sơn được phát hiện vào năm 1037. Toluen là một hóa chất tồn tại dưới dạng chất lỏng trong suốt, độ nhớt thấp, tan ít trong nước nhưng lại dễ tan trong các dung môi ngành sơn khác như Xeton, Aceton hay rượu.
- Toluen là một loại hydrocacbon thơm được sử dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp sản xuất hóa chất. Nó thường được thay thế cho Benzen vì có độ hòa tan cao và dễ bay hơi. Ngoài ra, Toluen cũng được ứng dụng trong sản xuất keo dán và chất kết dính. Toluen cũng được tìm thấy như một thành phần chính trong các chất tẩy rửa. Như: nước rửa chén, xà phòng, bột giặt, nước lau sàn nhà, kem đánh răng, sữa rửa mặt, sữa tắm, hóa chất toilet, dung dịch vệ sinh cơ thể, mỹ phẩm tẩy trang, dung dịch giặt quần áo…Trong lĩnh vực sinh học. Toluen được ứng dụng trong công nghệ điều chế tế bào và điều chế thuốc nổ TNT.
- Tuy nhiên, ứng dụng quan trọng và nổi bật nhất của Toluen là một dung môi được sử dụng trong sản xuất sơn. Chính vì vậy, hóa chất này thường được mọi người biết đến phổ biến nhất là một dung ngành sơn. Do có một số tính chất vật lý và hóa học phù hợp nên Toluen thường được sử dụng để hòa tan nước sơn và sơn các vật dụng trong gia đình như sơn xe hơi, sơn đồ đạc, sơn tàu biển, …Ít ai biết rằng Toluen được điều chế từ nhựa than đá và dầu mỏ bằng phương pháp Reforming xúc tác (chiếm khoảng 87%) hay Cracking hơi nước. Ngoài ra, trong một số trường hợp khác, Toluen được điều chế từ Ankan và Xicloankan trong phòng thí nghiệm…
2.Xylene
- Loại dung môi ngành sơn tiếp theo là Xylene với công thức hóa học là C8H10. Đây là loại hóa chất tồn tại ở dạng lỏng, không màu.
- Xylene được sử dụng như một dung môi pha sơn. Trong ứng dụng này, người ta sử dụng hỗn hợp các isomer của xylene còn gọi là xylol. Khác biệt của xylol là thành phần có một lượng nhỏ ethylbenzene chứa trong đó. Hợp chất này không có màu, trong suốt, có mùi ngọt nhẹ và rất dễ cháy. Xylol được ứng dụng trong các ngành công nghiệp sơn, mực in, xử lý thuộc da, sản xuất cao su… Ngược lại với toluen, trong những trường hợp cần độ khô chậm người ta sử dụng nó để thay cho toluene. Xylene trở thành một loại dung môi ngành sơn cực kỳ phổ biến. Điều đó được chứng minh ở việ có đến vài triệu tấn dung môi xylene được sản xuất mỗi năm.
3.Aceton
- Dung môi ngành sơn tiếp theo chính là Aceton. Đây là một loại hóa chất được sử dụng rất phổ biến trong các nhà máy công nghiệp. Aceton tồn tại dưới dạng lỏng, trong suốt không màu, cực kỳ dễ cháy. Do có tính chất vật lý như vậy nên phải hết sức cẩn thận khi sử dụng loại dung môi ngành sơn Aceton này.
- Do đặc tính tan rất tốt trong nước nên Aceton thường được sử dụng rất nhiều trong việc tẩy rửa phòng thí nghiêm. Đây cũng là thành phần chính trong một số loại dụng dịch tẩy rửa như: nước rửa móng tay, xà phòng, nước rửa chén, nước rửa tay…Ngoài ra, Aceton còn được sử dụng để hòa tan một số loại chất hữu cơ khác trong nhà máy để điều chế và sản xuất.
- Người ta biết đến Aceton với ứng dụng phổ biến và quan trọng nhất là dung môi pha sơn. Nó được sử dụng trong các công trình xây dựng cơ sở hạ tầng kiến trúc bằng việc pha loãng các loại sơn hoặc điều chế làm vecni trong lĩnh vực trang trí nhà cửa hay nội thất. Đây là một trong những dung môi ngành sơn được sử dụng phổ biến nhất trong lĩnh vực xây dựng.
4.Methyl ethyl ketone (MEK)
Methyl ethyl ketone là một trong những dung môi ngành sơn được biết đến khá phổ biến. Công thức hóa học là C4H8O. Methyl Ethyl Ketone (MEK) hay Butanone. Là một hợp chất hữu cơ tồn tại ở dạng lỏng, không màu, có mùi giống acetone. Loại hóa chất này hòa tan được trong nước và được sử dụng như một dung môi công nghiệp. Nó được sử dụng trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp với quy mô khá lớn. Các đặc tính của MEK cụ thể là:
- Số Cas: 78-93-3, khối lượng phân tử: 72.11 g/mol, tỉ trọng: 0.805 g/cm3
- Nhiệt độ đông đặc: -86oC
- Nhiệt độ sôi: 79.64oC
- Tính tan trong nước: 27.5 g/L
- Áp suất hơi: 30 kPa
- Độ nhớt: 0.43 cP.
- Methyl ethyl ketone là dung môi ngành sơn phổ biến. Nó hòa tan các loại gum, nhựa, cellulose acetate, nitrocellulose, vinyl. Chính vì khả năng này nên nó được dùng trong việc sản xuất các loại plastic. Trong công nghiệp dệt và trong sản xuất paraffin wax. Trong sơn dầu, vecni, chất tẩy sơn. Trong sản xuất keo dán và làm chất tẩy rửa, dùng để hòa tan polystyrene. Nó có đặc tính gần giống acetone nhưng có tốc độ bay hơi chậm hơn đáng kể.
- Trên đây là những loại dung môi ngành sơn phổ biến nhất. Có thể thấy, các loại dung môi này đều rất hữu ích và có những tính năng rất nổi bật. Việc sử dụng chúng trong sản xuất và đời sống mà cụ thể là lĩnh vực sơn chắc chắn sẽ mang lại hiệu quả rất cao.
Sưu tầm
Đặc tính dung môi dùng trong ngành sơn
